ترامپ و مسئله‌ی نفت غرب آسیا

حضور آمریکا در منطقه‌ی غرب آسیا، از آن طنز‌های تلخ است. آمریکایی‌ها از کیلومتر‌ها دورتر آمده‌اند و در بسیاری از کشور‌های منطقه، حضور دارند؛ آن‌هم به بهانه‌ی مبارزه با تروریسم، خصوصاً داعش. این در حالی است که ترامپ در کارزار انتخاباتی ریاست‌جمهوری خود اعتراف کرده بود که داعش را آمریکا ساخته است؛ بنابراین پشت‌پرده‌ی حضور آمریکا در منطقه چیست و آمریکایی‌ها برای چه، در این منطقه حضور دارند. سیدحسن نصرالله در مراسم بزرگداشت شهدای مقاومت، به‌خوبی بار دیگر از علّت حضور آمریکایی‌ها در منطقه پرده برداشت. وی در این خصوص می‌گوید: اشغالگران آمریکایی آنچه را از حضور داعش در سوریه مانده حفظ و از اقدام دیگران به نابودی آن جلوگیری می‌کنند. باوجود شکست داعش در سوریه اشغال بخش‌هایی از این کشور توسط آمریکا وجود دارد، زیرا مهم‌ترین چاه‌های نفت و گاز سوریه در شرق فرات قرار دارد. ترامپ البته خود، این موضوع را تکذیب می‌کند؛ تکذیبی که حتّی افکار عمومی غرب نیز از وی نپذیرفتند.

بازخوانی یک دروغ
ترامپ، اخیراً در یک توئیتی ادعا کرد که به نفت خاورمیانه، احتیاجی ندارد. وی به‌گونه‌ای این ادعا را مطرح کرد که گویا، اصلاً نفت غرب آسیا، برای آمریکا ارزشی ندارد. ترامپ نوشت: «ازآنجاکه در سال‌های اخیر در حوزه انرژی بسیار خوب عمل کرده‌ایم، تبدیل به صادرکننده خالص انرژی شده‌ایم و اکنون تولیدکننده اول انرژی در جهان هستیم. به نفت و گاز خاورمیانه احتیاجی نداریم». البته این نکته که آمریکا به دلیل سرمایه‌گذاری روی نفت شیل تا حدّ زیادی وابستگی خود به نفت خاورمیانه را از بین برده، حرفی است درست.

همان‌طور که در نمودار روند خالص واردات نفت و فرآورده‌های نفتی آمریکا مشهود است، بنا بر آماری که آمریکایی‌ها اعلام کرده‌اند اکنون خالص واردات این کشور از ۱۲ میلیون بشکه در روز به صفر رسیده است. البته این خود درسی برای اقتصاد ایران است؛ درسی که به‌وضوح نشان می‌دهد باید تلاش کرد تا ساختار اقتصاد کشور به‌گونه‌ای بنا شود که در اثر تکانه‌های خارجی، اقتصاد آسیب نبیند. این، همان تعریف اقتصاد مقاومتی است که در آمریکا تا حدّی اجرا شده و آمریکایی‌ها وابستگی خود به نفت غرب آسیا را تا حد زیادی کاهش داده‌اند. البته بلومبرگ معتقد است این میزان از استقلال نسبت به نفت خاورمیانه هنوز ایجاد نشده است و آمریکا در ارائه‌ی آمارها، غلو می‌کند. به گزارش تبیین، به نقل از بلومبرگ: به مدد رونق نفت شیل، در سال ۲۰۱۹ واردات نفت از خاورمیانه را به پایین‌ترین میزان در ۳۰ سال گذشته کاهش داد. با این حال خاورمیانه همچنان منبع ۱۰ درصد از واردات آمریکا است. با وجود تولید بالای نفت در منطقه پرمیان باسین که رشد بی‌وقفه آن ادامه دارد، وابستگی آمریکا به نفت خاورمیانه قرار نیست معکوس شود.

ماجرای متفاوت دزدی نفت
بااین‌وجود، باید در نظر داشت که موضوع واردات رسمی نفت غرب آسیا از سوی آمریکا و همچنین وابستگی این کشور به نفت غرب آسیا یک موضوع است و دزدی نفت کشور‌های منطقه توسط آمریکا برای کسب سودِ بیشتر، موضوعی دیگر. شواهد، اسناد و حتّی اعترافات مسئولان آمریکایی مورد دوم را کاملاً تأیید می‌کند. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا چندی پیش اعلام کرد: «اقداماتی که آمریکا اخیراً در قبال سوریه داشته، باید سال‌ها پیش و در دوره ریاست جمهوری باراک اوباما انجام می‌شد». وی در ادامه نیز مدعی شد: «ما کنترل نفت غرب آسیا را در اختیار گرفتیم؛ نفتی که درباره‌اش صحبت می‌کنیم؛ نفتی که نگرانش بودند.» این در حالی است که ترامپ در پیام‌هایی در توییتر نیز نوشته بود، «آمریکا نفت را محفوظ نگه‌داشته و جنگجویان داعش نیز توسط کُرد‌ها و ترکیه محبوس شده‌اند.»

علی‌رغم آنکه ترامپ در رابطه با منظورش از «محفوظ نگه‌داشتن نفت» توضیحی ارائه نکرده است، اما احتمال دارد به نیرو‌های ویژه آمریکایی اشاره می‌کند که کنترل میدان نفت و گاز را در دیرالزور سوریه در اختیار دارند. این در حالی است که دولت سوریه به‌عنوان حق طبیعی خود، همواره تأکید کرده است که کنترل میادین نفت و گاز باید به دولت دمشق بازگردد. در مورد عراق نیز وضعیت به همین منوال است. سمیر التنیر در کتاب «آمریکا از داخل» می‌نویسد: علاوه بر تأیید صریح دونالد ترامپ، مارس سال ۲۰۰۱ اسپنسر آبراهام اولین وزیر انرژی دولت جرج بوش پسر گفته بود «آمریکا با بحرانی بزرگ در کسب انرژی در دو دهه آینده روبه‌روست. هرگونه ناکامی در این چالش، اقتصاد و امنیت ملی ما را در معرض خطر قرار می‌دهد و سبک زندگی ما را به معنای واقعی کلمه، تغییر خواهد داد». این اعتراف صریح وزیر آمریکایی، اوج نیازمندی این کشور به نفت خاورمیانه را نشان می‌دهد. دو سال بعد از این حرف، آمریکا، عراق را اشغال کرد.

اعترافات رسمی آمریکایی‌ها
اکنون اگرچه نفت شیل، نیاز آن‌ها به نفت خاورمیانه را کاهش داده، ولی هزینه‌ای که آمریکا در غرب آسیا انجام داده و همچنین روحیه‌ی دزدی‌اش اجازه نمی‌دهد دست از نفت عراق و سوریه و ... بردارد. دونالد ترامپ امروز این واقعیت را با صراحت بر زبان می‌آورد و بار‌ها گفته که نفت عراق و سوریه برای آمریکا مهم است و اخیراً درباره نفت سوریه گفت: «ما آن را عرضه خواهیم کرد». به گزارش تبیین به نقل از خبرگزاری آناتولی ترکیه: «مولود چاووش‌اوغلو» شنبه هجدهم آبان ۱۳۹۸ بعد از اجلاس بیست‌وچهارم وزرای خارجه سازمان همکاری اسلامی، در کنفرانس خبری مشترک با دبیر کل این سازمان در آنتالیا گفت: «آن‌ها [آمریکا]صراحتاً اذعان می‌کنند که برای خاطر ذخایر نفتی در آنجا [سوریه]هستند... از کشوری داریم حرف می‌زنیم که انکار نمی‌کند که حضورش در آنجا [سوریه]برای سیطره بر مخازن نفت آنجاست... کسی حق ندارد برای خود از منابع سوریه سهم بخواهد... آمریکایی‌ها از هزاران کیلومتر دورتر به اینجا آمده‌اند تا برای نفت سوریه نقشه بکشند. آن‌ها می‌گویند که [وضعیت]میادین نفتی در این کشور [سوریه]را ارزیابی می‌کنند. این با قوانین بین‌المللی تناقض دارد. میادین نفتی سوریه، دارایی ملت سوریه است»

داعش؛ بهانه‌ای برای دزدی
بنابراین، برخلاف ادعای اخیر ترامپ و همچنین باوجود بی‌نیاز شدنِ آمریکا از نفت غرب آسیا، طمع استفاده از نفت منطقه همچنان در آمریکایی‌ها وجود دارد. آن‌ها به بهانه‌ی سلاح‌های کشتارجمعی به عراق آمده بودند؛ بهانه‌ای که برای جهان آشکار شد که دروغی بیش نبود. اکنون نیز برای ماندن و استفاده از نفت و منابع منطقه، نیاز به بهانه‌ای جدید داشتند؛ به همین دلیل داعش را ایجاد کردند. به همین خاطر آمریکایی‌ها بنای از بین بردن کامل داعش را نداشتند؛ شهید سپهبد قاسم سلیمانی داعش را نابود کرد تا این بهانه از دست آن‌ها گرفته شود. این مسئله برای آمریکایی‌ها سنگین تمام شد و ایشان را شهید کردند؛ بنابراین اقتصاد غرب آسیا، برای گرفتن بهانه‌ای مهم از دست آمریکایی‌ها، مدیون شهید حاج قاسم سلیمانی است. همچنین، ادامه دادن راهِ این شهید، تلاش برای ازاله‌ی آمریکا از منطقه و کوتاه کردن دست آمریکایی‌ها از منابع نفت و گاز و ... در غرب آسیاست.